بررسی تاثیر تاغ کاریها در افت سفره های آب زیرزمینی( مطالعه موردی:دشت سبزوار)

شهرستان سبزوار، یکی از مناطق خشک و نیمه خشک کشور محسوب می شود و با افت آب زیرزمینی و کمبود شدید منابع آب مواجه است. بنابراین ضروری است با برنامه ریزی هدفمند و مدیریت کارآمد منابع آب، تا حد ممکن از بروز مشکلات جدی ناشی از افت سفره ی آب زیرزمینی و پیامد های ناشی از آن از جمله فرونشست زمین در شهرستان جلوگیری شود. یکی از مولفه های مهم جهت مدیریت بهینه ی منابع آب زیرزمینی، برآورد سهم گونه ی تاغ در تخلیه ی آب زیرزمینی به عنوان یکی از مصرف کننده ی آب زیرزمینی در مناطق بیابانی است. در این تحقیق به منظور برآورد نیاز آبی گونه ی تاغ، با توجه به معلوم بودن نیاز آبی آن در یزد، ابتدا تبخیر و تعرق شهرستان یزد و سبزوار توسط برنامه ی کامپیوتری refetمحاسبه شد و با استفاده از نسبت تبخیر و تعرق یزد به سبزوار، نیاز آبی گونه ی تاغ در سبزوار برآورد گردید. همچنین میزان افت آب زیرزمینی آبخوان سبزوار و تغییرات سطح ایستابی و هیدروگراف های مربوط به تراز آب مورد بررسی قرار گرفتند و نقاط هم پتانسیل افت آب زیرزمینی با استفاده از gis و روش زمین آماری کریجینگ ترسیم شد. همچنین انواع مدل های سری زمانی با استفاده از نرم افزار statgraphicx64 به منظور شبیه سازی و پیش بینی تراز آب زیرزمینی استفاده شدند. به منظور بررسی دقیق تر و گزارش بهتر نتایج، محاسبات مربوطه در دو دوره ی آماری 18 ساله انجام شدند. در نهایت نتایج نشان داد که میزان نیاز آبی گونه ی تاغ در سبزوار برابر 1.8 متر مکعب در سال است.همچنین به کمک نمونه برداری زمینی و نرم افزار گوگل ارث نقشه های مربوط به تعداد گونه ی تاغ ترسیم شدند. نتایج مربوط به تغییرات سطح ایستابی و تراز آب، میزان افت آب را در دورهی آماری اول و دوم به ترتیب به طور متوسط برابر 0.25 متر و 0.53 متر را نشان دادند که از این میزان در دورهی اول و دوم به ترتیب 5.35 سانتی متر و 10.39 سانتی متر سهم مصرف تاغ در افت آب زیرزمینی بود و طبق نتایج نقشه ی هم پتانسیل در مرکز و غرب آبخوان افت آب زیرزمینی بیشتر از سایر نقاط بوده است. از میان انواع روش های سری زمانی نیز روش arima(0,2,1) کارایی بالاتری را در برآورد تراز آب زیرزمینی دارند. نتایج نشان دادند که روش arima(0,2,1) میزان افت آبخوان سبزوار را به طور متوسط سالانه 55سانتی متر در یک دوره ی 10 ساله(1389-1400)برآورد کرد.در نهایت مقایسه و مطابقت نقشه ها و نتایج به دست آمده نشان دادکه در مناطق مرکزی و غرب آبخوان، افت پیزومتر ها و تراکم تاغ ها بیشتر از سایر مناطق است و از طرفی فرونشست وشق ها ی طویل و عمیق نیز در این مناطق به وفور مشاهده گردید. بر این اساس می توان عنوان نمود تاغ در مناطق بیابانی می تواند به عنوان یکی از عوامل مهم در افت آب زیرزمینی مد نظر کارشناسان و مدیران قرار گیرد.